نکات مثبت کرایتریای جدید European Academy of Neurology and Peripheral Nerve Society برای تشخیص نوروپاتی CIDP (ساده تر، کاربردی تر و واقع گرا تر)
به خاطر سپردن جزئیات کرایتریای تشخیصی الکترودیاگنوستیک CIDP از پیچیدگی های آموزشی این بیماری بوده است به طوری که اغلب نورولوژیست ها استفاده از آن را بسیار دشوار و عذاب آور (!) دانسته اند. اما به مرور زمان مشخص شده است که تاکید افراطی بر اهمیت جزییات این کرایتریا نیز استراتژی درستی نبوده و به این ابزار بایستی به عنوان یک راهنما در کنار سایر نشانه های بیماری نگاه شود، نه به عنوان یک خط کش دقیق که می تواند تشخیص “قطعی” را از غیر قطعی مشخص کند.
قبل از ورود به جزئیات کرایتریا باید توجه داشت که:
- در پنجاه سال اخیر تعداد نسبتا زیادی کرایتریای تشخیصی الکترودیاگنوستیک برای این بیماری تعیین و منتشر شده است (بیش از شانزده کرایتریای متفاوت) و جزییات هیچ کدام مورد توافق صاحب نظران نیست.
- اگرچه نوار عصب و عضله از ملزومات تشخیص CIDP است اما اتکای بیش از حد به تغییرات جزئی الکترودیاگنوستیک و کم توجهی به تابلو بالینی بیمار یکی از اشتباهاتی است که منجر به عدم تشخیص یا تشخیص اشتباه CIDP می گردد.
- فرم typical CIDP فقط حدود نیمی از طیف CIDP ها را تشکیل می دهد و هنگام ارزیابی بیماران بایستی جزییات و تفاوت های سایر variant های CIDP را نیز در نظر داشت.
کرایتریای تشخیصی الکترودیاگنوستیک جدید European Academy of Neurology and Peripheral Nerve Society به طور نسبی بیشتر از سایر کرایتریا مورد قبول و استفاده قرار گرفته است.
در این کرایتریا برخلاف نمونه های قبلی بالاخره از ادعای تشخیص Definite (!) و probable و possible دست کشیده و متواضعانه و منطقی تر فقط دو حالت ساده مطرح شده است:
Strongly supportive of demyelination
Weakly supportive of demyelination
هنگامی در نوار عصب و عضله حالت strongly supportive of demyelination خواهیم داشت که حداقل یکی از موارد زیر را در نتایج NCS به دست آورده باشیم:
- در 2 عصب distal latency Motor افزایش یافته باشد (50 درصد افزایش از حداکثر زمان نرمال). -واضح است که علل compressive مانند CTS قابل قبول نمی باشد-
- در 2 عصب conduction velocity Motor کاهش یافته باشد (30 درصد کاهش از حداقل سرعت نرمال).
- در 2 عصب F wave latency افزایش یافته باشد (20 درصد افزایش از حداکثر زمان نرمال).
- در 2 عصب Motor temporal dispersionدر موج پروکسیمال نسبت به دیستال افزایش یافته باشد (30 درصد افزایش مدت زمان نسبی) -به جز عصب تیبیال که این میزان افزایش temporal dispersion در آن طبیعی است-
- در 2 عصب motor conduction block ثبت شود (کاهش 30 درصدی آمپلیتیود موج پروکسیمال نسبت به دیستال) – و باز این مورد در عصب تیبیال کاربرد ندارد و بعلاوه در عصب های غیر از تیبیال هم اگر موج CMAP بسیار کوچک شده باشد نباید از این مورد استفاده شود. –
در صورتی که هنگام بررسی الکترودیاگنوستیک هر یک از موارد پنجگانه فوق فقط در 1 عصب ثبت شود باز هم می توان حالت Strongly supportive of demyelination را درنظر داشت به شرطی که علاوه بر آن 1 عصب یکی از آیتم های زیر را نیز بتوان در بررسی NCS یافت:
- در 2 عصب F wave غیر قابل ثبت باشد
- در 1 عصب Distal CMAP duration افزایش یافته باشد
(median ≥6.6 ms, ulnar ≥6.7 ms, peroneal ≥7.6 ms, tibial ≥8.8 ms)
- در 1 عصب motor conduction block ثبت شود.
هنگامی در نوار عصب و عضله حالت weakly supportive of demyelination خواهیم داشت که:
- فقط یکی از آیتم هایی که در حالت strongly supportive ذکر کردیم فقط در 1 عصب مشاهده شود و نکته مثبت دیگری یافت نشود.
دکتر حسین شمشیری
گروه پزشکان متخصص مغز و اعصاب آلفا
